ACOG 2009: Gen odgovoran za prerani porođaj
Znanstvenici sa University of Iowa's Carver College of Medicine, Iowa City, otkrili su povezanost između preranog porođaja, osobito prijevremenog prsnuća plodovih ovoja (premature rupture of membranes - PROM) i pojedinačne genske regulacije (MMP3).
Rezultati ovog istraživanja objavljeni su tijekom 57. kongresa Američkog zbora liječnika ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) i nagrađeni drugim mjestom u skupini aktualnih kliničkih i temeljnih istraživanja od strane "ACOG’s Committee on Scientific Program". Autori bilježe polimorfizam jednog nukleotida nađenog u genu koji kodira MMP3 i objašnjavaju značenje ovog nalaza.
"MMP3 kodira bjelančevinu pod nazivom stromalizin koja razlaže široki spektar ekstracelularnih molekula unutar decidue, fetalnih ovojnica i cervikalnog ekstracelularnog matriksa. Ovaj proces igra ključnu ulogu u aktivaciji proteolitičkog puta, kojim započinje aktivacija drugih matriksih metaloproteinaza, uključujući i MMP1 i MMP9. Gen je smješten u kodirajućoj regiji unutar skupine od 4 aminokiseline, od kojih su 3 u potpunosti očuvane", navode autori.
Prerani porođaj je svaki porođaj između 20. – 37. tjedna trudnoće, a autori ukazuju da se radi o kompleksnoj bolesti bez jasno poznatog rizika. "Prerani porođaj nastaje iz fetalnih uzroka, majčinih stanja ili oboljenja ili problema s funkcijom posteljice", naglasili su znanstvenici.
Procjenjuje se da otprilike 40% svih preranih porođaja nastaju zbog genetičkog i obiteljskog opterećenja, a najveći rizik za prerani porođaj predstavlja upravo ranija trudnoća završena prije vremena, ali i prerani porođaj brata, sestre ili vlastiti prerani porođaj.
Najveći dio preranih porođaja (72%) spontani su prerani porođaji, a po prilici 30% ovih porođaja nastaju zbog prijevremenog prsnuća plodovih ovoja. U ovom istraživanju ispitivana je povezanost četiri gena – kandidata odnosno krivca za prerani porođaj: MMP1, MMP3, MMP9 i SERPINH1.
Plodovi ovoji amnion i korion svoju čvrstoću zahvaljuju fibrilarnom kolagenu, a matriksne metaloproteinaze kidaju kolagenske veze u ekstracelularnom matriksu i plodovim ovojima. SERPINH1 je bjelančevina koja rastapa kolagen.
U istraživanju su sakupljani DNA uzorci iz preranih porođaja, terminskih kontrola i članova obitelji iz jedne argentinske populacije, a potom su genotipizirani i analizirani s ciljem prepoznavanja genetičkih rizičnih čimbenika koji bi mogli povisivati rizik za prerani porođaj. Podatci su potom uspoređivani s podatcima iz obitelji u Iowi.
U slučaju bilo kojeg preranog porođaja, za DNA analizu prikupljani su uzorci krvi iz pupkovine, potom krvi ili sline od roditelja i majčinih roditelja. Uzorci su uzimani u Maternity Hospital, Tucumán, Argentina, dok je analiza učinjena na Sveučilištu u Iowi.
Za svaku prerano rođenu bebu, u istraživanju je identificiran kontrolni uzorak – terminski rođeno dijete, istog spola, čija majka nije imala ranijih preranih porođaja.
Genska ekspresija analizirana je tehnologijom polimeraznog pobočnog lanca, a sveukupno je 1.536 uzoraka potjecalo od 359 obitelji. Podatci su analizirani uporabom testa "Family-Based Association Test " kako bi se procijenio učinak na fetus i distribucija po tipu Mendelovog nasljeđa.
Nije nađena statistički znakovita povezanost preranog porođaja i gena koji kodiraju MMP1, MMP9, odnosno SERPINH1. Pojedinačne genske mutacije nađene su kod gena koji kodira MMP3. Ovdje se radilo o zamjeni aminokiseline glutamata s lizinom, što su autori smatrali značajnim zbog toga što upravo MMP3 aktivira druge matriksne metaloproteinaze i razara široko područje ekstracelularnog matriksa decidue, plodovih ovoja i cervikalnog ekstracelularnog matriksa.
Autori su započeli daljnje analize kako bi mapirali ovaj gen, i možda povezali promjene u genskoj strukturi s nastankom ekstremno preranog porođaja i kasnog preranog porođaja.
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) 57th Annual Clinical Meeting: Papers on Current Clinical and Basic Investigation. 4. svibnja 2009.
dr. Vesna Harni