Hipertenzivni poremećaji u trudnoći

Hipertenzivni poremećaji u trudnoći predstavljaju spektar promjena povezanih s povišenim krvnim tlakom tijekom trudnoće. Ovi poremećaji mogu varirati od blagih oblika koji uglavnom završavaju dobrim ishodom, do teških oblika koji mogu uzrokovati ozbiljne komplikacije, uključujući smrt majke i djeteta, oštećenje vitalnih organa majke, krvarenja, prijevremeni porod, zastoj u rastu fetusa te trajna oštećenja djeteta.

Unatoč napretku u terapiji i dijagnostici, hipertenzivni poremećaji i dalje su jedan od najvažnijih neriješenih problema u trudnoći. Iako postoji mnogo teorija o uzrocima, točan mehanizam nastanka još uvijek nije definiran. Ovi poremećaji javljaju se u 5–10% trudnoća te su, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), odgovorni za 16% maternalnih smrti u razvijenim zemljama, dok su ti brojevi značajno viši u nerazvijenim regijama.

Kliničke značajke hipertenzivnih poremećaja

Simptomi i znakovi ovise o specifičnom poremećaju i njegovoj težini te uključuju:

1. Povišen krvni tlak – Vrijednosti iznad 140/90 mmHg zabilježene u dva uzastopna mjerenja s razmakom od najmanje 6 sati ili vrijednosti iznad 160/110 mmHg zabilježene u razmaku od 15 minuta.
2. Proteinurija – Odnos proteina/kreatinina ≥0,3 mg/mg ili ≥300 mg proteina u 24-satnom urinu.
3. Patološki doppler uterinih arterija – Pulsatilni indeks veći od 95. percentila.
4. Oštećenja udaljenih organa – Sniženi trombociti (<100.000/mm³), povišeni jetreni enzimi (AST, ALT), dvostruko i više povišen LDH, kreatinin >1,2 mg/dL, poremećaj koagulacije PT<60%; APTT>40 sec…), bol u epigastriju, povraćanje, simptomi plućne embolije, teška glavobolja i poremećaj svijesti.

Vrste hipertenzivnih poremećaja

1. Gestacijska hipertenzija – Povišen tlak nakon 20. tjedna trudnoće, bez proteinurije i oštećenja ciljnih organa.
2. Preeklampsija – Povišen tlak s najmanje jednim znakom oštećenja ciljnih organa nakon 20. tjedna trudnoće.
3. Kronična hipertenzija – Povišen tlak prije 20. tjedna trudnoće.
4. Preeklampsija superponirana na kroničnu hipertenziju – Pojava znakova oštećenja organa kod trudnica s prethodnom kroničnom hipertenzijom.
5. Eklampsija – Generalizirani grčevi (konvulzije) kod trudnica s prethodnim hipertenzivnim poremećajem.
6. HELLP sindrom – Teški oblik preeklampsije s hemolizom, povišenim jetrenim enzimima (LDH; ALT ili AST) i sniženim trombocitima (<100. 000/mm³).

Rizični faktori

Rizični faktori uključuju prvu trudnoću, dob iznad 35 godina, preeklampsiju, abrupciju posteljice ili mrtvorođenost u prethodnim trudnoćama, višeplodne trudnoće, kronične bolesti (npr. lupus, kronična bolest bubrega, dijabetes), BMI >30, potpomognutu oplodnju i antifosfolipidni sindrom.

Prevencija i probir

Rana detekcija/ probir i prevencija ključni su za smanjenje rizika.

Prema smjernicama Fetal Medicine Foundation (FMF), probir se provodi u sva tri trimestra trudnoće. Uključuje ultrazvučno dopplersko mjerenje protoka kroz uterine arterije te određivanje razine biomarkera PLGF i omjera sFlt-1/PLGF u krvi. Kod trudnica s visokim rizikom preporučuje se preventivna terapija Aspirinom (150 mg dnevno od 11. do 14. tjedna trudnoće do 36. tjedna). Ova mjera značajno smanjuje učestalost prijevremene preeklampsije (ASPREE studija).

U cilju prevencije i  ranog otkrivanja  hipertenzivnih poremećaja u trudnoći na raspolaganju postoji  probir koji je   definiran specifičnim kriterijima i u ovom članku navodimo  kriterije i prevenciju definiranu prema kriterijima FMF (  Fetal  Medical Organisation ) i  koje  nudimo u  Poliklinici  Harni

Savjetuje se  svim  trudnicama, a u  većini  Evropskih zemalja se sprovodi rutinski kod svih trudnica, bez  obzira na faktore rizika.

Probir se radi u  sva  tri trimestra  trudnoće i izračunava rizik za pojavu  rane , kasne  i terminske  preeklampsije. Jednostavan je , zahtjeva ultrazvučni pregled sa dopplerskim merenjem protoka kroz uterinu arteriju i  vađenje  krvi  za određivanje  visine određenih  parametara u krvi (  PLGF i SFLT-1/PLGF ).

U slučaju izračunatog  povišenog  rizika za pojavu preeklampsije , koji se izvodi u prvom trimestru, u periodu kada se radi  tzv mini anomaly scan, kao prevencija pojave  preeklampsije daje  se  Aspirin u dozi od 150  mg/  dan .Temeljeno  na ASPREE  studiji  dokazano je  statistički  značajno  smanjenje pojave preterminske preeklampsije, kod  trudnica sa visokim  rizikom za pojavu preeklampsije  koje su koristile Aspirin 150  mg / dan počevši od 11 do 14 ( 16 ) tj  trudnoće  do 36.  tjedna

Poliklinika Harni nudi sveobuhvatan probir za ranu detekciju i prevenciju hipertenzivnih poremećaja u trudnoći, pružajući trudnicama personalizirani pristup i pravovremenu intervenciju za osiguranje zdravlja majke i djeteta.

dr. Snješka Vitošević, ginekolog i opstetričar

subspecijalist perinatalne medicine, ekspert iz fetalne ehokardiografije