Implanon
Gestagenska kontracepcija je vrsta hormonske kontracepcije pri kojoj se koristi samo jedan hormon - gestagen. Gestageni su derivati progesterona ili 19-nortestosterona čije su glavne odlike vezanje za progesteronski receptor i progesteronski učinci. Progesteron je hormon jajnika koji se stvara u drugoj fazi ciklusa, a čiji su učinci suprotni estrogenskim, dovodi do sekretorne transformacije sluznice maternice, smanjuje motilitet jajovoda, te smanjuje količinu i kvalitetu sluzi vrata maternice.
Gestagenska kontracepcija se općenito preporučuje ženama kod kojih nije moguća ili nije pouzdana druga vrsta kontracepcije. To su žene s gastrointestinalnim tegobama, žene ovisne o alkoholu/drogama, duševno bolesne osobe, kao i žene u kojih je kontraindicirana primjena preparata s estrogenskom komponentom.
Ta vrsta kontracepcije često dovodi do poboljšanja cikličnih migrena kao i premenstrualnog sindroma, a kod žena s epilepsijom smanjuje učestalost epileptičkih napadaja. Povoljan učinak se primjećuje i u žena s fibrocističnom mastopatijom, miomatoznim uterusom i endometriozom.
Gestagenska kontracepcija se može primjenjivati u nekoliko oblika: gestagenske tablete, injekcije depo-gestagena i gestagenski implantati.
Implantati se nalaze na tržištu od 1987. godine kada se po prvi puta pojavio Norplant u Švedskoj i Finskoj. Norplant se sastoji od 6 silastičnih fleksibilnih štapića od kojih svaki sadrži po 36 mg kristalnog levonorgestrela.
Usavršavanjem Norplanta nastaje Norplant 2 koji se sastoji od 2 štapića s po 70 mg levonorgestrela, a sasvim ga nadilazi Implanon koji se sastoji od 1 štapića s 68 mg etonorgestrela (3-keto-desogestrel). Implantat se postavlja pod kožu s unutrašnje strane nadlaktice nedominantne ruke, štapić je nevidljiv, ali se može osjetiti na dodir.
Postavljanje implantata se obično vrši u lokalnoj anesteziji. U 90% slučajeva umetanje traje manje od 3 minute, dok se odstranjenje implantata vrši nakon 3 godine, a u 83% slučajeva traje manje od 5 minuta.
Implanon je veoma sigurno kontracepcijsko sredstvo; u više od 70.000 ciklusa nije ostvarena niti jedna trudnoća. Osim opisanih učinaka gestagenske kontracepcije inhibitor je i ovulacije.
Najčešća neželjena djelovanja su nepravilna krvarenja, oskudna menstrualna krvarenja sve do njihovog izostanka, što se javlja u 25% pacijentica. Mogu se javiti glavobolja, akne, promjene raspoloženja, povećani apetit kao i dobitak na težini. Nakon 24 mjeseca 64% pacijentica dobije najmanje 1 kg, a 37% pacijentica 3 kg. Nakon 24 mjeseca 82% žena zadovoljno je načinom kontracepcije i nastavlja ju koristiti.
Kontraindikacije za uporabu kontraceptivnog implantata su: nejasna vaginalna krvarenja, akutna tromboza ili tromboflebitis, liječenje s antikoagulansima, hemoragična dijateza, akutne bolesti jetre, tumori jetre i rak dojke. Relativne kontraindikacije su izvanmaternična trudnoća u anamnezi, povišeni kolesterol, arterijske bolesti (hipertenzija, infarkt, moždani udar), teški oblici migrene, kronične bolesti i teška depresija.
Implanon predstavlja sredstvo izbora za žene koje žele apsolutnu zaštitu od neželjene trudnoće, ali koje dobro poznaju i prihvaćaju rizike ove vrste kontracepcije.
ASRM Meeting 1996
British Journal of Family Planning 1999; 4:3-16
Dr. Vesna Harni
